یکی از عایق‌های صوتی و حرارتی پرکاربرد که تحمل دمای بالا را دارد، پشم سنگ است. این عایق از سنگ‌های آتشفشانی تولید شده و یکی از بهترین راه‌ها برای مصرف بهینه انرژی به شمار می‌آید. عایق پشم سنگ از پر‌استفاده‌ترین عایق‌های بازار در زمینه عایق‌کاری‌های صنعتی و ساختمانی است و به دلیل کاربردها و مزیت‌های مختلف آن، بسیاری از صنایع دیگر نیز از آنها استفاده می‌کنند.
پشم سنگ یک نوع عایق نسوز با خاصیت حرارتی، رطوبتی و صوتی است که از ذوب کردن یک نوع سنگ به نام بازالت و ترکیب نوعی ماده مشتعل شونده به نام کک با چوب یا گاز طبیعی در کوره به جود می‌آید و انواع و کاربردهای مختلفی را شامل می‌شود. مقاومت حرارتی این عایق 750درجه است و نسبتا عایق حرارتی خوبی به شمار می‌رود. این مواد در کوره به هم چسبیده و پخته می‌شود. در مرحله بعد نیز بسته‌بندی شده و به مشتریان عرضه می‌شود.
پشم سنگ چیست؟
پشم سنگ ترکیبی از سنگ و سرباره است که به همین دلیل از آن با نام عایق پشم سرباره نیز یاد می‌شود. عایق‌های صدا به دو صورت هستند؛ یکی عایق صدا و دیگری جاذب صدا که همان پنل آکوستیک است.
برای درک بهتر موضوع عایق صدا بودن، بهتر است که کمی این بحث را شفاف‌تر بیان کنیم. صدا مانند فلشی است که در زمان برخورد به یک سطح به سه صورت عمل می‌کند: یا صدا را به محیط برمی‌گرداند، یا صدا را از خود عبور می‌دهد و یا صدا را به خود جذب می‌کند. زمانی‌که بخواهیم صدا را جذب محیط کنیم، می‌توانیم از عایق پشم سنگ استفاده کنیم.
تاریخچه پشم سنگ
شاید برایتان جالب باشد که اولین بار این نوع عایق از طبیعت کشف شد. در اوایل دهه 1900 گروهی از آتش‌نشانان هاوایی، یک الیاف سنگی که به پشم شباهت داشت را از درختان نزدیک کوه کیلاویا پیدا کردند.
محققان طی تحقیقات گسترده‌ای به این نتیجه رسیدند که این الیاف سنگی می‌تواند ویژگی‌های استثنایی داشته باشد و به عنوان عایق صدا و حرارت مورد استفاده قرار بگیرد. این الیاف، نمونه‌ای از پشم سنگ اولیه شد؛ بطوریکه امروزه فرآیند تولید آن در کوره‌های صنعتی انجام می‌شود.
کاربرد پشم سنگ
هرکدام از انواع پشم سنگ کاربردهای خاص خود را داشته و در مکان‌های مشخص بکار می‌روند. برای مثال چنانچه بخواهید از پشم سنگ به عنوان عایق صدا استفاده کنید، بهتر است که دانسیته 80 یا 100 بکار بگیرید. مقاومت بالای پشم سنگ در برابر آتش و حرارت موجب شده تا از آن در صنعت ساختمان‌سازی و برای دور ستون‌ها اسفتاده شود تا در صورت آتش‌سوزی، ستون‌ها به طور ناگهانی ریزش نکند.
ویژگی ثابت نگه داشتن دمای محیط به وسیله پشم سنگ موجب می‌شود تا از آن در مکان‌هایی مانند سردخانه‌ها استفاده شود. درواقع این عایق می‌تواند دمای محیط را بین 30- تا 90+ درجه سانتی‌گراد ثابت نگه دارد. از دیگر کاربردهای پشم سنگ این است که از آن برای دیوارهای مشترک، کوره، سوله، دور داکت و دودکش‌های ساختمانی نیز استفاده می‌شود. همچنین آن را برای عایقبندی دور لوله‌های ساختمانی بکار می‌برند تا از یخ‌زدگی آنها جلوگیری کند.از دیگر کاربردهای پشم شیشه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
- عایق کردن ساختمان
- عایق کردن لوازم خانگی و صنعتی نظیر : اجاق گاز، فر و وسایلی با آلودگی صوتی زیاد
- صنعت پتروشیمی، نفت و گاز و پالایشگاه‌ها
- صنایع کشاورزی: برای پرورش گیاهان
- خودرو سازی
- ساخت ماشین‌های جنگی
- هواپیما سازی
- اتوبوس‌های مسافر‌بری
- مورد استفاده در کوره‌های صنعتی
- عایقبندی اتاق‌های زیر شیروانی
- عایقبندی دیوارهای خارجی برای حفظ انرژی
- عایقبندی کف ساختمان برای بهبود عملکرد حرارتی و صوتی
- عایقبندی سیستم گرمایشی، لوله‌کشی و کانال‌های تهویه در سازه‌های بزرگ
- استفاده در درب‌های ضد سرقت
- استفاده در ماینر
- بکارگیری در استودیو
ویژگی های پشم سنگ
این نوع از عایق، غیر قابل اشتعال بوده و می‌تواند در دماهای بسیار بالا، ساختار و شکل ظاهری خود را حفظ کند. لازم است بدانید که در زمان آتش‌سوزی، هیچگونه گاز سمی و یا دود قابل توجهی تولید نمی‌کند. چنانچه پشم سنگ خیس شود، بعد از خشک شدن مجدد، قابل استفاده بوده و نیازی به تعویض ندارد.
پشم سنگ با دانسیته 120 یا 150 تحمل حرارت شعله‌های مستقیم آتش را دارد؛ بطوریکه می‌تواند تا مدت زمان 4 ساعت دمای 1200 درجه سانتی‌گراد را تحمل کند.
مزایای پشم سنگ
مزایای این عایق شامل موارد زیر هستند :
- نصب آسان
- دارای مقاومت صوتی
- مقاوم در برابر حرارت بالا
- مقاوم در برابر نم و رطوبت
- ضد حساسیت
- عایق ضد رطوبت
- درصد پایین جذب گرما به خود
- قابلیت اسفاده در سازه‌های صنعتی
- قابلیت بازیافت
- سازگار با محیط زیست
معایب پشم سنگ
از معایب عایق مذکور می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
- جذب آب به خود
- ایجاد گرد و خاک
- ایجاد مشکلات تنفسی
- ایجاد حساسیت پوستی
- ملزم به استفاده از روکش در فضای‌باز
- اشغال زیاد فضا
- مقاومت پایین در برابر ضربات محکم
- بالاتر‌بودن قیمت نسبت به پشم شیشه
- مقاومت کم در مقابل اجسام تیز
- پایین آمدن کیفیت به مرور زمان
- نیاز به توجه و دقت بیشتر در زمان نصب
انواع پشم سنگ
پشم سنگ انواع مختلفی دارد که شامل پشم سنگ تخته‌ای، پشم سنگ فویل‌دار، پشم سنگ لوله‌ای و پشم سنگ توری‌دار هستند که ضخامت‌های مختلفی مثل 3 سانتی‌متر و 5 سانتی‌متر دارند. همچنین دانسیته‌های مختلفی مانند 30، 50، 80، 100، 120 و 150 نیز دارند. دانسیته درواقع همان چگالی و میزان فشردگی پشم سنگ است. در ادامه به توضیح هرکدام از انواع پشم سنگ خواهیم پرداخت :
- پشم سنگ تخته‌ای
- پشم سنگ فویل‌دار
- پشم سنگ لوله‌ای
- پشم سنگ توری‌دار
پشم سنگ تخته‌ای
یک نوع عایق که حالت مکعبی مانند دارد و از متداول‌ترین محصولات در عایق کردن محیط‌های صاف مثل دیوار، کف ساختمان و سقف میان طبقه‌های بالا است. این عایق به شدت سخت و فشرده شده و مقاومت بالایی در برابر حرارت و صدا از خود نشان می‌دهد.
در بعضی موارد در آن از روکش‌هایی با فویل آلومینیمی و کاغذ کرافت استفاده می‌شود و با اینکار از ورود هوا در الیاف جلوگیری می‌کند و مانع رسیدن رطوبت به آن می‌شود. وزن آن سبک است، جابجایی آن به راحتی انجام می‌شود و نسبت به بقیه‌ی عایق‌ها ارزان‌تر است.
کاربرد پشم سنگ تخته‌ای
- نصب در دیواره‌های خارجی و داخلی
- بهره گیری در سازه‌های پیش ساخته
- پوشش دهی سقف ساختمان
- پوشش کف ساختمان
- نگهداری رطوبت در خود
- مورد استفاده در کشت گلخانه‌ای
- کاربرد در شومینه و کانال‌ها
پشم سنگ فویل‌دار
این نوع با الیاف بسیار ظریف و نازک ساخته شده و معمولا با روکش آلومینیوم و کاغذ کرافت تولید می‌شود. این روکش‌ها کاربرد فراوانی برای عایق پشم سنگ دارند. این عایق فویل‌دار به صورت رولی روانه بازار می‌شوند.
کاربرد پشم سنگ رولی
- عایق کاری سالن‌های نمایش
- عایقبندی سقف‌های شیروانی
- عایقی برای بخش‌های تاسیساتی
- عایق مخزن‌ها
- عایق لوله‌ها
انواع پشم سنگ رولی
- پشم سنگ فویل‌دار
- پشم سنگ روکش کاغذی
- پشم سنگ بدون روکش
پشم سنگ لوله‌ای
از پشم سنگ لوله‌ای که با الیاف پشم سنگ مانند لوله تولید می‌شود، برای عایق کردن لوله‌های سرد و گرم بکار می‌رود. این عایق‌ها به شکل استوانه هستند و بر روی آن شکافی وجود دارد که با استفاده از آن لوله درونش جا می‌افتد.
این عایق از اتلاف انرژی‌های حرارتی جلوگیری می‌کند و مانع از لرزیدن و ایجاد صدا در لوله‌ها می‌شود و همچنین در برابر ضربه‌های احتمالی مقاوم است.
کاربرد پشم سنگ لوله‌ای
- عایق کاری لوله‌های صنعتی
- عایقی با مقاومت بالا در مقابل ضربه شدید
- مقاوم در برابر آتش سوزی و نشت مایعات
- عایق صوتی در برابر خروج صدا
- ضد لرزش
پشم سنگ توری‌دار
پشم سنگ توری‌دار که به آن عایق بلانکت هم گفته می‌شود که مانند تشک است و با الیاف فیبری همچنین با توری مرغی تولید می‌شود. یک نوع عایقی مقاوم در برابر حرارت و صدا که در مقابله با کشش و ضربه مقاومت از خود نشان می‌دهد. الیاف این عایق خام است و بدون رزین تولید می‌شود.
انواع پشم سنگ توری‌دار
- یک طرف توری‌دار
- دو طرف توری‌دار
- توری‌دار فویل‌دار
کاربرد پشم سنگ توری دار
- عایق کاری لوله‌هایی با قطر زیاد
- دودکش کشتی‌ها
- عایق مخزن‌های حمل سوخت
- عایق مخزن‌های پر حرارت
- استفاده در سازه‌های صنعتی مانند پالایشگاه
مقایسه پشم سنگ و پشم شیشه
ممکن است از خودتان این سوال را بپرسید که آیا پشم سنگ بهتر است یا پشم شیشه، هر کدام از این عایق‌ها مزایا، معایب و کاربردهای مختص به خود را دارند. شما با استفاده از این مقایسه می‌توانید این سوال را در ذهن خود حل کنید و جواب آن را متوجه شوید.
مقایسه مقاومت حرارتی
همانطور که اشاره کردیم پشم سنگ متراکم‌تر بوده و فشردگی بیشتری نسبت به پشم شیشه دارد. به همین علت پشم سنگ مقاومت بیشتری از خود در مقابل حرارت و حریق نشان می‌دهد و همینطور این امر فقط بدلیل تراکم آن نیست بلکه مواد استفاده شده در سنگی به نام بازالت است که مقاومت بالاتری نسبت به شیشه دارد. همچنین درجه مقاومت دمایی پشم سنگ 750درجه است که بیشتر پشم شیشه است.
مقایسه از نظر مواد اولیه
همانطور که در مقاله پشم شیشه توضیح دادیم موادی مانند شیشه و رزین در آن استفاده شده و ماده اصلی پشم سنگ هم سنگ بازالت است .
با همین علت می‌توان گفت متراکم‌تر بودن پشم سنگ از نظر ساختار از پشم شیشه بیشتر است و به این معنی است که پشم سنگ می‌تواند عایق صوتی بهتری باشد. همچنین با ساختار پشم سنگ می‌شود از هدر رفتن انرژٰی بهتر جلوگیری کرد.
مقایسه کاربرد
بطور کلی می‌شود گفت که پشم سنگ بدلیل تراکم و دانسیته بالاتر عایق حرارتی بهتری است.
این عایق خاصیت صوتی بهتری هم دارد و اگر محیطی به سکوت و آرامش بیشتری مانند استودیو و سالن‌های نمایش نیاز دارد، پشم سنگ گزینه مطلوب‌تری است.
ولی اگر کاربردهای غیر تخصصی مانند عایق کاری لوله‌ها و شیرآلات، پشم شیشه گزینه بهتراست چون غیر از ارزان‌تر بودن آن منعطف‌تر بوده و سهولت در نصب بیشتری است.
مقایسه معایب
یکی از فاکتور‌هایی باید به آن توجه داشت میزان آسیب رساندن آن به بدن ماست.
از عوارض این دو عایق می‌توان به ایجاد خارش، سوزش و التهاب در پوست اشاره کرد.
چون که پشم شیشه الیاف نازک و ریزی دارد، باعث می‌شود تنفس کردن آن در طولانی مدت موجب بیماری‌هایی همچون تنگی نفس شود.
روند تولید پشم سنگ
همانطور که در بالا ذکر کردیم، نمونه اولیه پشم سنگ ابتدا در طبیعت یافت شد، اما بعدها تولید انبوه آن در کوره‌های صنعتی و طی فرآیندهای مختلف انجام شد.
برای تولید این عایق صوتی و حرارتی، ابتدا مواد معدنی مثل سنگ‌های بازالت و دیگر مواد خام وارد کوره شده و تا دمای تقریبی 1600 درجه سانتی‌گراد گرم شده و در جریان بخار یا هوا قرار می‌گیرند.
در طول جریان تولید پشم سنگ، روغن نیز به آن اضافه می‌شود تا از به‌وجود آمدن گرد و غبار جلوگیری کرده و یا میزان آن را کاهش دهد.
البته در روش‌های مدرن و پیشرفته برای تولید این عایق، سنگ‌های مذاب را با سرعت بالا مانند نحوه تولید پشمک، در چرخی شبیه به دستگاه نخ‌ریسی می‌چرخانند تا به شکل الیاف خارج شود. در نهایت پشم سنگ تولید شده و به اشکال مختلف در می‌آید.
قیمت پشم سنگ
عوامل مختلفی مانند الیاف پشم سنگ و همچنین روکش بر قیمت پشم سنگ تاثیر دارد. قیمت مواد اولیه مانند الیاف در ابتدای هرسال توسط کارخانه‌های تولیدکننده آن، مشخص می‌شود و در صورت بالا نبودن نرخ تورم، قیمت آن تغییر چندانی ندارد.
اما روکش این عایق با تغییرات قیمتی همراه است؛ به همین دلیل در قیمت نهایی پشم سنگ تاثیر مستقیم داشته و تحت نوسانات قیمتی قرار می‌گیرد. از همین رو برای اطلاع از قیمت لحظه‌‌ای پشم سنگ می‌توانید وارد سایت گالوانیزه24 شده و به صورت آنلاین قیمت آن را مشاهده نمایید.
خرید پشم سنگ
برای خرید پشم سنگ جهت عایق‌کاری مکان‌ها و مناطق مختلف، بهتر است که از کیفیت مناسب آن اطمینان حاصل کنید. متاسفانه امروزه کارخانه‌های زیادی هستند که تولید پشم سنگ را با مواد اولیه نامرغوب و بی‌کیفیت تولید می‌کنند.
برخی از مشتریان اقدام به خرید پشم سنگ با قیمت پایین می‌کنند. اما درواقع اینها پشم سنگ سرباره هستند که به مرور زمان خاصیت عایق بودن خود را از دست می‌دهد. همین امر موجب می‌شود تا عایقبندی به طور درست انجام نشده و به تجهیزات سازه‌ها آسیب وارد کند.
فروشگاه گالوانیزه24 واردکننده انواع پشم سنگ با کیفیت مرغوب و عالی مانند پشم سنگ ایران و پشم سنگ عایق سپاهان است.
نکات مهم در مورد پشم سنگ
نکته بسیار مهمی که در مورد پشم سنگ باید به آن اشاره کنیم این است که برخی از افراد تصور می‌کنند، چنانچه از آن به عنوان عایق صدا استفاده کنند، بهتر است که دانسیته‌های بالا را بکار بگیرند. درواقع تصورشان این است که هرچه میزان دانسیته بالاتر باشد، عملکرد بهتری به عنوان عایق صدا داشته و بیشترین میزان صدا را به خود جذب می‌کند؛ درحالیکه اینگونه نیست.
درواقع افزایش میزان دانسیته تاثیری در جذب صدای بیشتر ندارد. هرچه میزان دانسیته پشم سنگ بالاتر باشد، آن عایق به عایق حرارت تبدیل شده و به عبارتی کاربرد آن تغییر می‌کند.
همچنین بهتر است بدانید که پشم سنگ زیست‌پذیر نیست؛ اما به معنی این نیست که اگر آن را در طبیعت رها کنید، تجزیه نشئد؛ اما ممکن است که مدت زمان تجزیه آن طولانی باشد.
اقدامات ایمنی استفاده از پشم سنگ
باتوجه به اینکه پشم سنگ یک عایق مصنوعی است، بهتر است که قبل از جابجایی آن اقدامات ایمنی را انجام دهید. در زمان انتقال پشم سنگ حتماً از دستکش، ماسک و عینک استفاده کنید تا ذرات ریز آن وارد چشم و پوست شما نشود؛ چرا احتمال بروز حساسیت تفنسی و پوستی را ایجاد می‌کند.
سخن پایانی
با خواندن این مقاله دانستیم که پشم سنگ چیست، چه کاربردی‌هایی دارد و معایب و مزایای آن چه چیز‌هایی است. پشم سنگ یکی از عایق‌های پرکاربرد در صنایع مختلف مانند ساختمان‌سازی است که از سنگ‌های آتشفشانی مانند بازالت ساخته می‌شود. از این نوع عایق برای دیوارهای مشترک، عایقبندی سقف و کف سازه‌ها، عایق‌کاری دور لوله و داکت و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرد. فروشگاه گالوانیزه24 ارائه کننده انواع عایق صدا، حرارت و رطوبت است و مشتریان عزیز می‌توانند به شکل حضوری، تلفنی و آنلاین خرید خود را انجام دهند.
سوالات متداول
پشم سنگ چیست؟
یک نوع عایق است با ویژگی مقاومت حرارتی، صوتی و رطوبتی که برای سازه‌های صنعتی، ساختمانی و صنعت کشاورزی کاربرد فراوانی دارد.
آیا پشم سنگ خطری برای سلامتی دارد؟
اگر پروتکل‌های ایمنی مانند استفاده از ماسک، دستکش و عینک را رعایت کنیم هیچ گونه خطری نخواهد داشت ولی در غیر این صورت با تنفس و لمس آن دچار تنگی نفس و التهاب پوستی می‌شوید.
پشم سنگ بهتر است یا پشم شیشه ؟
اگر به دنبال عایقی کاربردی تر هستید پشم سنگ بهتر است ولی اگر به دنبال عایقی هستید که نسبتا همین کاربردها را داشته ولی ارزان‌تر باشد پشم شیشه می‌تواند گزینه بهتری نیز باشد.
انواع پشم سنگ چیست ؟
پشم سنگ رولی یا فویل‌دار، پشم سنگ تخته‌ای، پشم سنگ توری‌دار و پشم سنگ لوله‌ای از انواع پشم سنگ‌ها هستند.
در ادامه تصاویری از پشم سنگ را خواهید دید.
مطالب مرتبط
